Người phụ nữ đứng sau công nghệ mRNA điều chế vaccine COVID-19

Katalin Kariko là một trong những người đầu tiên phát minh ra RNA thông tin (gọi tắt là mRNA), công nghệ đang được sử dụng trong việc điều chế các loại vắc xin Covid-19 tân tiến nhất thế giới.

Bà cũng là hình mẫu người phụ nữ đã vượt qua cả rào cản của bệnh tật và đau khổ, cương quyết đương đầu trên hành trình tìm ra công nghệ mRNA , không chỉ tạo ra loại những vaccine COVID-19 tiên tiến nhất thế giới mà còn mở ra cơ hội điều trị ung thư , bệnh tim và các bệnh truyền nhiễm khác.

Niềm đam mê với sinh học

Katalin Kariko sinh năm 17/1/1955 ở thị trấn Kisujszallas (Hungary) trong một gia đình làm nghề bán thịt. Sự yêu mến bộ môn sinh học được thôi thúc từ cha, cũng như gene kiên trì nghiên cứu của mẹ đã khiến cô gái trẻ năm ấy quyết tâm theo học và nghiên cứu sinh học. Do hoàn cảnh nghèo khó, bà đã dốc hết tâm trí cho việc học tập với mong ước đổi đời. Nỗ lực này đã giúp bà giành được học bổng Cộng hoà Nhân dân Hungary, học bổng danh giá nhất lúc bấy giờ.

Sau khi tốt nghiệp đại học, Kariko tiếp tục học lên tiến sĩ, rồi làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu sinh học thuộc Học viện Khoa học Hungary ở Szeged. Bà theo đuổi công nghệ mRNA từ lúc còn là sinh viên đến khi trở thành nhà nghiên cứu hóa sinh. Nhưng do chi phí quá tốn kém, nên đến đầu những năm 1980, học viện đã phải ngưng tài trợ tiền cho các chương trình nghiên cứu của bà.

30 năm đi tìm mRNA 

Kariko Katalin đã sớm nhận ra mRNA có chức năng truyền đạt thông tin quy định cấu trúc của protein, nó nắm tất cả bí quyết tạo ra hàng tỉ tỉ protein trong cơ thể con người. Vì vậy, bà tin chắc nó sẽ có tác động rất lớn đến thế giới trong tương lai. Tuy nhiên, hành trình nghiên cứu mRNA của Kariko không dễ dàng.

Lý do bởi quá trình nghiên cứu công nghệ mRNA đòi hỏi phải đầu tư rất nhiều tiền của. Hungary trong những năm 1980 không có tiền để tài trợ cho những nghiên cứu lớn như vậy.

Bên cạnh đó, công cuộc phát minh công nghệ mRNA vô cùng khó khăn. mRNA là dị nguyên, vì thế khi được tiêm vào cơ thể người thì sẽ bị hệ thống phòng thủ của cơ thể sẽ phá huỷ trước khi nó thực hiện các chức năng nhiệm vụ. Nghiêm trọng hơn, khi cơ thể phòng thủ quá mạnh mẽ, sẽ tạo ra phản ứng miễn dịch nghiêm trọng, có thể gây tử vong cho người tiêm.

Thời gian đó, không chỉ gặp khó khăn trong quá trình nghiên cứu, Kariko Katalin còn nhận rất nhiều áp lực trong cuộc sống.

Rơi vào cảnh thất nghiệp ở tuổi 30, Kariko ban đầu đi khắp các nước châu Âu để tìm việc làm, nhưng đều bất thành. Đến một buổi chiều năm 1985, bà quyết định dốc sạch túi, bán hết những tài sản có giá trị trong nhà để đưa chồng và con gái rời Hungary, vượt Đại Tây Dương cập bến nước Mỹ.

Thời gian đầu ở Mỹ, Kariko tốt nghiệp hệ sau đại học ở Đại học Temple và được nhận vào làm trợ lý cho tiến sĩ Elliot Barnathan tại Đại học Pennsylvania. Tuy nhiên, công việc này không giúp bà có được tài trợ để tiếp tục nghiên cứu mARN. Mọi thứ ngày càng xấu đi sau khi tiến sĩ Barnathan rời Đại học Pennsylvania, và Kariko rơi vào cảnh khánh kiệt cả tiền trợ cấp lẫn công cụ nghiên cứu.

Năm 1995, tức 10 năm sau khi đến Mỹ, trở thành quãng thời gian tồi tệ nhất trong đời của Katalin Kariko, khi bà vừa phải nhận trát sa thải từ Đại học Pennsylvania, vừa bị chẩn đoán mắc bệnh ung thư. Thất nghiệp và bệnh tật một lần nữa khiến bao nhiêu thời gian và tâm huyết cho việc nghiên cứu của bà dường như đổ sông đổ bể.

3 năm sau đó, một buổi chiều năm 1998, bà đi photo tài liệu thì gặp giáo sư miễn dịch học Drew Weissmen. Trong lúc chờ photo, Kariko đã kể cho Weissmen về mRNA. Giáo sư Weissmen nhận ra đó là một nguồn tri thức vô giá. Ông quyết tâm đầu tư tiền của, cộng tác với Kariko để cùng phát triển mRNA trong lĩnh vực y sinh học.

Vạn sự bao giờ cũng khởi đầu nan. Giới khoa học hồi đó hầu như đều làm ngơ và từ chối tài trợ cho việc nghiên cứu mRNA, vì họ cho rằng công nghệ này không mang tính thực tiễn cao. Nhiều tạp chí khoa học danh tiếng đã từ chối đăng tải công trình của Kariko và Weissmen, và nghiên cứu của họ thu hút rất ít sự chú ý sau khi được công bố chính thức.

"Thông thường, vào thời điểm đó, mọi người chỉ nói tạm biệt và rời đi vì cho rằng nghiên cứu này quá phi lý", bà Katalin Kariko chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn. Tuy nhiên, bà khẳng định vẫn kiên trì đối mặt với những khó khăn này: "Bề ngoài, điều này có vẻ điên rồ, khó khăn, nhưng tôi vẫn cảm thấy hạnh phúc vì những công sức đã bỏ ra trong phòng thí nghiệm".

Sự kiên trì được đền đáp

Sự kiên trì không biết mệt mỏi của hai nhà nghiên cứu cuối cùng đã được đền đáp. Năm 2005, Kariko và Weissman đạt được một bước đột phá lớn, khi họ lần đầu tiên đưa mRNA tổng hợp vượt qua hệ thống miễn dịch của cơ thể con người.

Công trình của họ nhanh chóng thu hút sự chú ý của nhà sinh học tế bào gốc Canada Derrick Rossi, người sau này đã góp phần sáng lập hãng dược Moderna và đối tác tương lai của Pfizer, BioNTech. Không chỉ công nhận nó là một đột phá lớn, mà Rossi còn tin tưởng những đóng góp của Kariko và Weissman cho nền y khoa thế giới xứng đáng giúp họ nhận được giải Nobel cao quý.

Giờ đây, công nghệ mRNA được các nhà nghiên cứu tại Pfizer-BioNTech và Moderna ưa chuộng trong việc điều chế vắc xin Covid-19. Thậm chí, tiến sĩ Anthony Fauci, Giám đốc Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia Mỹ, còn nhận định mRNA có triển vọng rất lớn trong việc nghiên cứu vắc xin của các bệnh nan y như cúm mùa, sốt rét hay HIV.

Nhờ có công nghệ mRNA, nền y tế thế giới hứa hẹn sẽ có một cuộc cách mạng. So với công nghệ truyền thống, vaccine COVID-19 sản xuất theo mRNA hứa hẹn hiệu quả hơn, nhanh hơn, an toàn hơn, ít tác dụng phụ hơn. Và quan trọng là: mRNA sẽ không chỉ dừng lại công cuộc sản xuất vaccine, mà trong tương lai không xa, chúng còn góp phần tìm ra "chìa khoá" để xoá sổ hàng loạt dịch bệnh, thậm chí là "thanh toán" cả ung thư lẫn đột quỵ.

Sau nhiều thập kỷ bị cộng đồng khoa học ghẻ lạnh, nhờ những nỗ lực nghiên cứu kiên định, bền bỉ, cùng ý chí vượt qua nghịch cảnh một cách phi thường, Katalin Kariko và Drew Weissman đang đứng trước cơ hội rất lớn để giành được giải Nobel Y học đầu tiên trong sự nghiệp của mình.

Dù vậy, nhà hóa sinh Hungary vẫn rất khiêm nhường khi cho biết, bà "chỉ thực sự ăn mừng" một khi các chiến dịch tiêm chủng có thể loại bỏ hoàn toàn mối đe dọa của dịch Covid-19 trên toàn cầu.

Theo Diễn đàn Doanh nghiệp